CLEARANCE
CLEARANCE – cel i założenia projektu
Przywrócenie terenów podmokłych do ich funkcji społecznych, środowiskowych i gospodarczych jest nie tylko wykonalne, ale i konieczne. Coraz częściej mamy do czynienia z objawami kryzysu klimatyczno-ekologicznego, takimi jak susze, ekstremalne upały, gwałtowne powodzie, pogarszająca się jakość wody i szybki spadek różnorodności biologicznej. Renaturyzacja terenów podmokłych jest opłacalnym środkiem dostosowawczym i łagodzącym, służącym wspólnemu rozwiązywaniu wszystkich tych problemów. Nie ma bardziej skutecznego filtra dla nawozów niż tereny podmokłe, nie ma innego sposobu na zatrzymanie wody w krajobrazie niż odtworzenie rzek i mokradeł, nie ma też innego sposobu na utrzymanie zagrożonych gatunków niż odtworzenie ich siedlisk.
Czym są bagienne strefy buforowe?
Bagienne strefy buforowe to podmokłe tereny położone pomiędzy obszarami rolniczymi a strumieniem, rzeką lub zbiornikiem wodnym, których głównym zadaniem jest ochrona wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniami ze źródeł obszarowych.
Rodzaje bagiennych stref buforowych
Jako bagienne strefy buforowe są określane strefy przejściowe między lądem a wodą o różnej szerokości, od kilku do kilkuset metrów.
Należą do nich:
- bagienne brzegi,
- koryto dwudzielne,
- koryto meandrujące,
- naturalne torfowiska niskie,
- ponownie nawodnione torfowiska niskie,
- tereny zalewowe,
- tereny podmokłe na odpływie z rury drenarskiej.
Czemu służą bagienne strefy buforowe?
Strefy te poprawiają jakość wód powierzchniowych dzięki przechwytywaniu pierwiastków biogennych ze spływających z pól nawozów (naturalnych i sztucznych), zanim trafią one do cieku lub zbiornika wodnego.
Poza tym, bagienne strefy buforowe:
- obniżają ryzyko powodzi i suszy,
- poprawiają walory estetyczne nadrzecznego krajobrazu i jego rekreacyjną wartość,
- regulują klimat w skali lokalnej (poprzez zwiększanie wilgotności powietrza) i łagodzą skutki globalnych zmian klimatu (podtrzymując lokalne krążenie wody),
- są siedliskiem życia licznych gatunków roślin i zwierząt,
- oferują możliwość pozyskiwania biomasy roślinnej.
Zanik bagiennych stref buforowych skutkuje m.in.:
- utratą retencji wody w krajobrazie,
- brakiem mechanizmów samooczyszczania się rzek,
- zanieczyszczeniem morza,
- zakwitami glonów i sinic w jeziorach i morskich wodach przybrzeżnych,
- tzw. przyduchą i masowym śnięciem ryb,
- częstymi zakazami kąpieli.
Jak chronić bagienne strefy buforowe?
Odtwarzanie rzek to jeden z najważniejszych obecnie nurtów ochrony przyrody.
Programy tworzenia i przywracania bagiennych stref buforowych w celu kontroli pochodzących z rolnictwa zanieczyszczeń obszarowych rozwijano już w kilku krajach w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Bagienne strefy buforowe są rozwiązaniem wielofunkcyjnym, przynoszącym liczne korzyści gospodarcze oraz związane z bezpieczeństwem i poprawą stanu przyrody.
CLEARANCE – CircuLar Economy Approach to River pollution by Agricultural Nutrients with use of Carbon-storing Ecosystems
Projekt CLEARANCE był realizowany w latach 2017-2020, miał na celu opracowanie zintegrowanych ram krajobrazowo-ekologicznych, społeczno-gospodarczych i politycznych dla wykorzystania bagiennych stref buforowych w gospodarce obiegu zamkniętego, obejmującej oczyszczanie wody i ponowne wykorzystanie składników pokarmowych w zlewniach użytkowanych rolniczo.
Autorzy składają podziękowania UE i Funduszowi Innowacyjnemu Danii (Dania), Federalnemu Ministerstwu Żywności i Rolnictwa (Niemcy) oraz Narodowemu Centrum Badań i Rozwoju (Polska) za sfinansowanie, w ramach wspólnego międzynarodowego konsorcjum CLEARANCE, projektu finansowanego w ramach konkursu ERA-NET Cofund WaterWorks2015. Niniejszy ERA-NET jest integralną częścią Wspólnych Działań w 2016 r. opracowanych w ramach inicjatywy Water Challenges for a Changing World Joint Programme Initiative (Water JPI).
Publikacje, raporty, broszury i przewodniki powstałe po realizacji projektu
Członkowie zespołu
Zdjęcia